“Świat utracony. Żydzi polscy. Fotografie z lat 1918-1939”

Życie codzienne i chwile przy pracy przedwojennych polskich Żydów, ich zaangażowanie w politykę oraz wkład w kulturę i naukę II Rzeczpospolitej, utrwalone na zdjęciach, znalazły się w albumie opracowanym przez Leszka Dulika i Konrada Zielińskiego, który ukazał się w styczniu 2016 nakładem Boni Libri i Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Fotografie ułożone są w osiem grup tematycznych: “Miasto, miasteczko, wieś”, “Życie codzienne i praca”, “Wiara i życie”, “W społeczeństwie”, “Antysemityzm”, “W świecie polityki”, “Emigracja” oraz “Kultura i nauka”, poprzedzonych krótkimi wprowadzeniami. Każde ze zdjęć opatrzono rozbudowanym opisem. Na końcu publikacji zamieszczono indeks miejsc i osób.

Na zdjęciach przedstawiono życie codzienne Żydów zarówno w małych miejscowościach, jak i w większych miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Łódź czy Wilno. Widzimy członków społeczności różnych zawodów: od drobnych handlarzy, szewców czy tkaczy, przez subiektów sklepowych po zamożnych właścicieli domów handlowych. Obserwujemy ich udział w praktykach religijnych i często kunsztownie zdobione synagogi, rodzinne uroczystości, takie jak wesele, ale także uczestnictwo Żydów w obchodach rocznic państwowych, np. powstania styczniowego 1863r. czy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.

Fotografie ukazują również szeroko rozwinięte żydowskie szkolnictwo czy ruch towarzystw sportowych. Jeden z rozdziałów poświęcono manifestacjom i incydentom antysemickim. Zdjęcia ukazują też udział Żydów w życiu politycznym II Rzeczpospolitej jako posłów i senatorów czy działaczy partyjnych. Autorzy ukazali także ruch emigracji polskich Żydów do Palestyny. Album zamyka część poświęcona ich wkładowi w kulturę i naukę międzywojennej Polski przedstawiająca sylwetki m.in. twórcy esperanto Ludwika Zamenhofa, pianisty Władysława Szpilmana, poety Bolesława Leśmiana oraz prozaika i malarza Brunona Schulza.

W książce znalazło się wiele fotografii panoramicznych, przybliżających nastrój i atmosferę przedwojennych miasteczek żydowskich, sztetli. Wykorzystano nie tylko zdjęcia bardziej znanych fotografów żydowskich, jak Menachem Kipnis, ale sięgnięto też do znakomitych w sensie technicznym i plastycznym zdjęć wykonanych przez innych, czasem zupełnie nieznanych autorów.

(Opracowano na podstawie www.culture.pl)