Jerzy Lewczyński – Album życia. Wybór z dwóch kolekcji prywatnych

110 zdjęć zmarłego w 2014 roku nestora polskiej fotografii Jerzego Lewczyńskiego można oglądać na wystawie w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, otwartej 19 listopada 2015. To pierwszy po śmierci artysty monograficzny i przekrojowy przegląd jego prac. Fotografie pochodzą z prywatnych kolekcji Cezarego Pieczyńskiego i Dariusza Bieńkowskiego. Najstarsze powstały w połowie lat 50. ubiegłego wieku, najmłodsze datowane są na rok 2003.

Jerzy Lewczyński od początku drogi artystycznej przyciągał uwagę swoją postawą artystyczną oraz – co nie mniej istotne – magnetyczną osobowością. Fotografię uprawiał amatorsko od II wojny światowej, ale poważniej zainteresował się nią na początku lat 50., tworząc także prace socrealistyczne. W latach 1957-1960 był członkiem nieformalnej grupy skupiającej oprócz niego Zdzisława Beksińskiego i Bronisława Schlabsa.

Od końca lat 60. XX wieku rozwijał własny styl, pełen odniesień do fotografii amatorskiej, w tym własnej rodzinnej, sięgającej czasów dzieciństwa i przeżyć wojennych. Według krytyków działania Lewczyńskiego wyprzedziły zainteresowania artystyczne związane z pojęciem fotografii jako “zbiorowej pamięci” czy “archiwum historii”, popularne w światowej fotografii od lat 80. XX wieku. W latach 80. i 90. XX wieku oraz na początku XXI wieku tworzył prace komentujące specyficzną polską rzeczywistość.

W 1997 r. Lewczyński sformułował ostatecznie teoretyczną koncepcję “archeologii fotografii”, nad którą pracował od końca lat 60. XX wieku: “archeologią fotografii nazywam działania, których celem jest odkrywanie, badanie i komentowanie zdarzeń, faktów, sytuacji dziejących się dawniej w tzw. przeszłości fotograficznej. Dzięki fotografii ciągłość wizualnego kontaktu z przeszłością stwarza możliwości poszerzania oddziaływania dawnych warstw kulturotwórczych na dzisiejsze”.

Odkrył trzy niezwykle cenne archiwalne zbiory: zdjęcia dziewiętnastowiecznego fotografa i podróżnika z Gliwic Wilhelma von Blandowskiego, Józefa Eisenbacha – aptekarza z Sanoka fotografującego w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku oraz Feliksa Łukowskiego, dokumentującego zamojską wieś w czasie II wojny światowej.

Prace Lewczyńskiego znajdują się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Folkwang w Essen czy Musee de l’Elysee w Lozannie.

(wg www.culture.pl)