Lech Lechowicz: “Grupa Zero-61 (1961–1969)”

Opublikowana w 2016 r. przez   Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT  wspólnie z Muzeum Sztuki w Łodzi obszerna monografia Lecha Lechowicza poświęcona słynnej toruńskiej grupie fotograficznej stanowi pierwszą próbę ukazania swoistego fenomenu w dziejach fotografii polskiej, jakim była ta formacja twórcza, z uwzględnieniem szerokiego tła i kontekstu  historyczno-artystycznego, w jakim ona powstała i działała.

Działalność  grupy Zero-61 stanowi cenny i wyjątkowy w polskiej fotografii przykład wieloletniej aktywności grupowej, zachowującej przez blisko jedna dekadę żywotność oraz wewnętrzną spoistość artystyczną. W  skład grupy wchodzili: Roman Chomicz, Czesław Kuchta, Lucjan Oczkowski, Józef Robakowski, Jerzy Wardak, Wiesław Wojczulanis, Andrzej Różycki, Jan Siennik, Wojciech Bruszewski, Roman Dąbek, Michał Kokot i Antoni Mikołajczyk. Ich twórczość charakteryzowała szczególna postawa wobec fotografii jako medium. Czynili z niej użytek bez oglądania się na jakiekolwiek wzory, tradycje, estetyki i autorytety. Opisanej w publikacji artystycznej postawie opozycji wobec zastanych form, konwencji i zasad towarzyszył nieustający pęd ku poszukiwaniom i eksperymentom, a wynikająca z tego głęboka ingerencja w obraz zarejestrowany na negatywie prowadziła do przedstawień niewerystycznych, sprzyjała budowaniu narracji często opartych na metaforyczno-symbolicznej poetyce, co doskonale ilustrują prezentowane w publikacji prace. Wiele z nich zostało opublikowanych po raz pierwszy, w szczególności w barwnej formie.

Autor zebrał bardzo obszerny materiał historyczny, poza dokumentami z epoki także  m.in. wywiady z członkami grupy. Przeprowadza także  szczegółowe, wnikliwe i bardzo interesujące analizy samych dzieł. Książka jest bogato ilustrowana i starannie wydana. Jej zadaniem, jakie z powodzeniem zrealizowała, było nadrobienie, choć w części, jednej z wielu zaległości w polskim piśmiennictwie o sztuce, a o fotografii w szczególności, oraz próba umieszczenia dorobku Zero-61 w ciągu historycznych przemian fotografii i sztuki, w kontekście zarówno polskim, jak międzynarodowym.